تشخص

        هڪ دفعي سنڌوءَ مون کان ڏاڍو عجيب سوال پڇيو هو. پڇيو هئائين، “اسين ٻئي ڪير آهيو ۽ اسان جو پاڻ ۾ ڪهڙو سنڱ آهي؟”

        ڏانهنس ڏسندي وراڻيو هيم. “ڪجھ سنڱ اهڙا ٿيندا آهن سنڌو، جن جي ڪابه سمجھاڻي نه ٿيندي آهي.”

        سنڌوءَ چيو، “منهنجي ڳالھ ٿو لنوائين.”

        چيم، “چڱو ڀلا، اول تون ٻڌاءِ ته ڌرتي ۽ دل وارن جو پاڻ ۾ ڪهڙو سنڱ هوندو آهي؟”

        سنڌو کلي پيئي. چيائين، “تون وڏو استاد آهين.”

        “سمجھي سگھين ٿي ته مان توسان ڪڏهن استادي ڪري سگھندس!”

        “ڪهڙي خبر توتي ڪهڙو اعتبار!”

        “وڏي ظالم آهين.”

        “مان ظالم آهيان!”

        “ظالمن کي مٿي تي ڪي سڱ ٿيندا آهن!”

        “هڪ جملي تي مونکي ظالم هئڻ جو الزام ڏنو اٿئي!”

        “منصور کي جڏهن سنگسار پئي ڪيائون، تڏهن ابوبڪر شبليءَ کيس گلاب جو گل هنيو هو ۽ منصور کان آھ نڪري وئي هئي.”

        “تون پاڻ کي منصور ٿو سمجھين؟”

        “مون منصور جي پيرن جي پڻيءَ جو مٿي ٿي محراب ٺاهيو آهي.”

        هوءَ اُداس ٿي پيئي. اُداس ٿيڻ کانپوءِ وڌيڪ سهڻي ۽ شانائتي ٿي پيئي. مان اڄ تائين سمجھي نه سگھيو آهيان ته ڪجھ ماڻهو اداس ٿيڻ کان پوءِ جاذب نظر ڇو ٿي پوندا آهن!

        مون سنڌوءَ کان پڇيو، “عشق کي عبادت ڇو سڏيندا آهن.”

        جواب نه ڏنائين. منهن ٻئي طرف ڪري ڇڏيائين. خلائن ۾ نهارڻ لڳي. پڇيم، “مون کان ناراض آهين، سنڌو؟”

        “توسان ڳالهائڻ اجايو آهي.”

        “فقط تو هڪ سان ڳالهائڻ لاءِ مون سڄيءَ دنيا سان ڳالهائڻ ڇڏي ڏنو آهي.”

        “ته پوءِ منهنجو سوال ڇو ٿو لنوائين؟”

        “ڪهرو سوال؟”

        اسين ٻئي ڪير آهيون ۽ اسان جو پاڻ ۾ ڪهڙو سنڱ آهي؟”

        “مون ڏانهن ڏس سنڌو.” سندس اکين ۾ نهاريندي چيم، “مون ڏانهن غور سان ڏس.”

        هن مون ڏانهن ڏٺو.

        چيم، “تون ۽ مان درد جي مسلسل سلسلي جي ڪڙي آهيون. اسين چاهتن جي نئين رسم جا خالق آهيون. اسين خزائن جي وحشت جو سينگار آهيون.”

        پڇيائين، “اسان جو پاڻ ۾ ڪهڙو سنڱ آهي؟”

        وراڻيم، “اسان جو پاڻ ۾ درد جو رشتو آهي.”

        پوءِ هن ڀريل آواز ۾ پڇيو، “اسان جو ڏوھ ڪهڙو آهي؟”

        سندس سوال ٻڌي دل ڀرجي آئي.

        هوءَ معصوم آهي. آسمان وانگر بي داغ آهي. مان گنهگار آهيان. منهنجو منحوس پاڇو مٿس پيو آهي، هوءَ بدنام ٿي آهي.

        “ڏوھ منهنجو آهي. تنهنجو ناهي. تون معصوم آهين.” چيم، “تون عيسيٰ جي تريءَ مان ٽميل رت جو قطرو آهين. تون مريم جي اک جي آلاڻ آهين.”